Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
  Thêm Một Dị Bản Bài Ca Dao: “Tát Nước Đầu Đ́nh”
 
 
Lê Nhật Kư (ĐHSP Qui Nhơn)
(Trích từ Kiến Thức Ngày Nay số 146 năm 1994)
 
Tát nước đầu đ́nh là một bài Ca Dao nổi tiếng của nền văn học dân gian Việt Nam, đă được lưu truyền rộng răi ở hầu khắp mọi làng quê. Quá tŕnh lưu truyền đó đă làm xuất hiện một số dị bản. Mới đây trong chuyến đi thực tế ở Đồng Xuân (tỉnh Phú Yên), chúng tôi đă sưu tầm được một bản Tát Nước Đầu Đ́nh, xin được giới thiệu cùng độc giả:
“Áo anh rách lỗ bàn sàng
Cậy nàng mua vải vá quàng cho anh
Vá rồi anh trả tiền công
Đến lúc lấy chồng anh giúp của cho:
Giúp cho một quả xôi ṿ,
Một con heo béo, một ṿ rượu tǎm.
Giúp cho chiếc chiếu nàng nằm,
Đôi áo nàng bận đôi ṿng nàng đeo.
Giúp cho quan mốt tiền cheo,
Quan nǎm tiền cưới, lại đèo bông tai
Giúp cho một rổ lá gai
Một cân nghệ bột với hai tô mè
Giúp cho năm bảy lạng chè
Cái ấm sắc thuốc cái bồ (ghè?) đựng than
Giúp cho đứa nữa nuôi nàng
Mai ngày trọn tháng cho chàng tới lui…”
 
Điều dễ dàng nhận thấy bài ca dao nói trên có những dấu hiệu gần gũi với bài Tát Nước Đầu Đ́nh (Bản hiện hành do Vũ Ngọc Phan sưu tầm và giới thiệu). Biểu hiện rơ nhất là nội dung cảm hứng kết cấu bài ca. Cả hai đều là ca dao t́nh yêu, xây dựng lời tỏ t́nh của chàng trai trên nền kết cấu “áo rách – nhờ khâu (vá) – trả công” Điểm giống nhau nầy rất căn bản cho ta xác lập mối liên hệ mật thiết giữa bài ca dao vùng đồng bằng Bắc Bộ với bài ca dao Đồng Xuân. Chắc chắn trong quá tŕnh mở rộng địa bàn tồn tại bài ca dao Tát Nước Đầu Đ́nh đă được người dân Đồng Xuân tiếp nhận trên tinh thần địa phương hóa . Và do vậy bên cạnh việc giữ lại nét căn bản của bài ca, người dân Đồng Xuân đă có những sang tạo nhất định khiến cho bài ca có những điểm tương đồng (như vừa nêu) vừa có những dị biệt. Theo chúng tôi, sự khác nhau  giữa hai bài ca thể hiện ở ba điểm sau:
 
Thứ nhất, bài ca dao Đồng Xuân không dùng lối nói đưa đẩy, bóng gió như ta đă thấy ở bài Tát Nước Đầu Đ́nh  điều nầy có lư do của nó: người dân miền Trung vốn “ăn ngay nói thẳng”, không thích loanh quanh, ṿng vèo. Lối đặt vấn đề trực tiếp là nguyên nhân dẫn tới việc lược bỏ 6 câu đầu. Do đó câu 1 của bài ca dao Đồng Xuân tương đương với câu 7 bài “ttđ”
 
Thứ hai, bài ca dao Đồng Xuân không chỉ đề cập tới nội dung “giúp của” phục vụ cho hôn lễ mà c̣n chú ư đến những việc làm sau hôn nhân. Sáu câu cuối bài mang một nội dung hoàn ṭn mới so với bài Tát Nước Đầu Đ́nh. Ở đây việc mở rộng kết cấu có tác dụng nâng giá trị bài ca lên một bước mới, giúp người đọc có một sự nh́n đầy đủ về tính cách chủ thể trữ t́nh: thẳng thắn và chu đáo.
 
Thứ ba, bài ca dao Đồng Xuân cũng có những điểm khác biệt so với bản Tát Nước Đầu Đ́nh  về mặt ngôn ngữ và chi tiết. Chẳng hạn, bản Đồng Xuân không nói “lợn” mà nói “heo” không nói “khâu” mà nói vá, không nói “giúp đôi chăn” mà nói “giúp đôi áo” … Điều nầy do sự quy định của phương ngữ  và điều kiện tự nhiên – sinh hoạt của mỗi vùng đất
 
Những khác biệt nói trên giữ một vai tṛ hết sức quan trọng trong việc tăng cường màu sắc địa phương cho bài ca. Ở đây có thể nói, quá tŕnh h́nh thành dị bản Tát Nước Đầu Đ́nh  diễn ra theo con đường địa phương . Nhờ vậy, trên nền cảm hứng chung, những dị bản phản ảnh được nếp cảm, nếp nghĩ của con người từng vùng đất khác nhau
 
Cũng xin nói thêm, bài ca dao Đồng Xuân có sự gần gũi hơn so với bài ca dao phát hiện ở B́nh Định năm 1986:
 
Tát Nước Đầu Đ́nh (Bản B́nh Định)
 
Áo anh đă rách hai tay
Cậy nàng so chỉ và may cho cùng
Vá rồi anh trả tiền công
Mai mốt lấy chồng anh giúp của cho
Giúp cho quan mốt tiền cheo,
Quan nǎm tiền cưới, lại đeo mâm chè
Giúp cho nửa dạ hột mè
Nửa ang tiêu sọ, nửa ghè muối khô
Giúp cho cái ấm cái ô
Cái niêu sắc thuốc cái bồ đựng than
Anh giúp cho một đứa nuôi nàng
Lâu ngày chẵn tháng rồi chàng tới thăm…”
 
Biểu hiện rơ nhất là ở cách tổ chức kết cấu bài ca. Điều nầy cũng dễ hiểu v́ B́nh Định và Phú Yên cùng chung một vùng văn hóa  - địa lư, con người v́ thế có những tương đồng. Rất có thể, bản Đồng Xuân  chính đă được tạo ra trên cơ sở bản B́nh Định
 
Bài viết  chỉ nhằm mục đích giới thiệu một dị bản mới của Tát Nước Đầu Đ́nh. Người viết không đặt nhiệm vụ phân tích kỹ và sâu . Ở đây chỉ xin được nhấn mạnh : Những tác phẩm dân gian có giá trị bao giờ cũng mở ra được những chân trời sáng tạo mới.
 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18