Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 

Hội chọi trâu Đồ Sơn

Hội chọi trâu ở Ðồ Sơn (Hải Phòng) diễn ra chính thức vào ngày 9/8 âm lịch hàng năm. Tuy nhiên trước đó đã có hai cuộc đấu loại vào trung tuần tháng 5 và 8/6 âm lịch.

vcf_doson1.gif (19503 bytes)

Việc chuẩn bị cho lễ hội này thật là công phu, phải chọn mua, nuôi và luyện trâu. Trâu chọi phải là" ức rộng, háng to, cổ cò, đuôi trai, đít nhọn, sừng cánh cung, trường đùi...", trâu từ 4 đến 5 năm tuổi trở lên. Trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, không tiếp xúc với trâu thường.

Mở đầu lễ hội là cuộc tế lễ kéo dài gần đến trưa mới xong. Tiếp theo là đám rước trâu độc đáo có phường bát âm cùng một kiệu lớn do 12 trai đinh vạm vỡ khiêng. Sáu con trâu được tắm rửa sạch sẽ, lưng trùm vải đỏ, sừng thắt dải lụa hồng. Sau đến nghi thức múa cờ của 24 thanh niên như là 2 đội quân đang giao chiến. Múa cờ xong, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng (ở hai bên). Hiệu lệnh phát ra thì hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng 20 m. Hiệu lệnh tiếp theo người dắt trâu đột nhiên rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau, với các động tác điêu luyện.... Khán giả hò reo cổ vũ.

Khi đã phân thắng bại, cảnh "Thu trâu" cũng diễn ra vô cùng hấp dẫn bắt bằng được con thắng để phải thi đấu xếp loại, phân ngôi nhất nhì...

Chọi trâu ở Ðồ Sơn là một ngày hội, gắn với tục thờ thuỷ thần và với tục hiến sinh. Nhưng độc đáo hơn cả là thể hiện tinh thần thượng võ của người dân Ðồ Sơn, Hải Phòng. 

 

Lễ hội chọi trâu



"Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng chín tháng tám chọi trâu th́ về
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng chín tháng tám th́ về chọi trâu"


Hội chọi trâu ở Đồ Sơn có từ bao giờ? Tới nay chưa t́m ra chứng cớ hoặc văn bản nào ghi lại. C̣n truyền thuyết về nguồn gốc lễ hội "độc nhất vô nhị" này th́ có rất nhiều. Mỗi một truyền thuyết đều gắn với một sự tích kỳ bí khác nhau, nhưng đều khẳng định: Hội chọi trâu là mỹ tục hào hùng mang tính thượng vơ, tính táo bạo và ḷng quả cảm rất độc đáo của người Đồ Sơn.

Hội chọi trâu Đồ Sơn đă từng mai một trong suốt một thời gian dài. Cho đến năm 1990, Đảng bộ, chính quyền thị xă Đồ Sơn đă khôi phục hội chọi trâu truyền thống. Để có những ngày hội náo nức, người dân Đồ Sơn phải chuẩn bị rất công phu trong khoảng 8 tháng. Điều quan trọng bậc nhất là việc t́m và nuôi dưỡng trâu. Sau Tết âm lịch, các "sới chọi" đều cử người có nhiều kinh nghiệm đi khắp nơi để mua trâu. Nhiều người Đồ Sơn thường đến những vùng lân cận như Hải Dương, Hưng Yên, Thái B́nh... và một số huyện ở ngoại thành Hải Pḥng để t́m kiếm trâu. Theo kinh nghiệm th́ trâu chọi ở những nơi này thường giật giải nhiều hơn. Chọn trâu là một công việc cầu kỳ và tỉ mỉ. Những con trâu đủ tiêu chuẩn là những con trâu đực khoẻ mạnh: ức rộng, cổ tṛn dài và hơi thu nhỏ về phía đầu. Đó là trâu cổ c̣. Lưng trâu càng dày, càng phẳng càng tốt. Háng trâu phải rộng, nhưng thu nhỏ về phía hậu, càng nhọn càng quư. Sừng trâu phải đen như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc h́nh chóp trên đỉnh đầu là khoáy tṛn. Mắt Trâu phải đen, tṛng đỏ. Mặt trâu càng giống mặt ngựa là trâu chọi hay.

Việc chọn trâu đă khó, việc huấn luyện trâu càng khó hơn. Những người được cử ra chăm sóc trâu thường là những người có nhiều kinh nghiệm. Trâu chọi được nuôi ở chuồng riêng, kín đáo. Điều đặc biệt là không cho trâu chọi trông thấy trâu nhà. Mục đích là để trâu chọi khôi phục bản năng hoang dă. Trâu được huấn luyện tại các "sới chọi" (đó là những băi đất rộng, nhiều người đứng xung quanh, gơ chiêng trống và ḥ hét để tập cho trâu quen với không khí của ngày hội). Những người nhiều kinh nghiệm mới huấn luyện cho trâu có những miếng đánh hay, độc đáo. Trâu được chọn là trâu chọi, mọi người đều phải gọi là ông trâu. Trâu nào đoạt giải nhất, được tôn lên thánh cụ: Cụ Trâu.

Ở Đồ Sơn, mỗi phường đều có những người mê trâu chọi, có kinh nghiệm t́m, chăn dắt, huấn luyện trâu chọi, đáng tôn bậc nghệ nhân. Trong ngày hội, tên của họ được nhắc đến với tư cách là chủ của "ông trâu" đang vào trận.

Mở đầu hội chọi trâu là lễ tế thần Điểm Tước (vị thuỷ thần Đồ Sơn và cũng là Thành hoàng chung cho cả vùng Đồ Sơn). Gần đây nhiều thủ tục trước khi chọi có phần đơn giản hơn, nhưng không v́ vậy mà lượng người đến xem ít đi. Trái lại quanh sân vận động, ṿng trong, ṿng ngoài.

Sau tiếng loa giới thiệu, các ông trâu được các chàng trai dẫn vào sới. Khi cách nhau khoảng 20 m các đối thủ được bỏ "sẹo". Cả đấu trường lặng đi một lúc. Bất chợt, hai trâu lao vào nhau gọi là thế "tử lao". Cuộc đấu diễn ra trong tiếng reo ḥ vang dậy của hàng ngàn khán giả.

Có trận chỉ diễn ra dăm phút, sự phân thắng bại rất nhanh.. Song có trận kéo dài hàng tiếng đồng hồ vẫn không phân thắng bại. Không khí sới chọi sôi động, tiếng cổ vũ, vỗ tay, reo ḥ vang dậy. Cuối trận đấu là màn thu trâu. Màn "thu trâu" diễn ra đầy tính nghệ thuật và không kém phần hồi hộp. Khi con trâu thua bỏ chạy, trâu thắng vẫn c̣n hăng máu đuổi theo, người bắt trâu có nhiệm vụ giữ trâu thắng lại. Đây là một việc làm dũng cảm, v́ hai trâu chỉ cách nhau vài mét, nếu không có kinh nghiệm sẽ rất nguy hiểm.

Nguồn: Du lịch Việt Nam

Tưng bừng Hội Chọi trâu Đồ Sơn

Le-hoi-choi-trau Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn là lễ hội truyền thống của người dân quận Đồ Sơn – TP Hải Pḥng, được tổ chức vào 9/8 âm lịch hàng năm, đây không chỉ là một ngày hội gắn với tục thờ cúng thuỷ thần và tục hiến sinh mà c̣n thể hiện tinh thần thượng vơ của người dân miền biển, Hải Pḥng.

 

Từ bao đời nay, câu ca dao cổ của người dân Đồ Sơn nói về Hội chọi trâu quê ḿnh như một biểu tượng để nhớ về quê hương, như một tiếng gọi về nguồn tha thiết:

 
"Dù ai buôn đâu, bán đâu
Mùng 9 thang 8 chọi trâu th́ về
Dù ai buôn bán trăm bề
Mùng 9 tháng 8 th́ về chọi trâu"

 
Theo truyền thuyết và thần tích rằng, từ rất lâu, một số ngư dân ở bể Thần Hóa bị băo làm trôi dạt vào chân núi Tháp. Nhưng khi đó Đồ Sơn c̣n hoang vu, con người bất lực trước thiên nhiên, họ chỉ biết cầu xin thần linh phù hộ. Đúng vào dịp rằm tháng tám, chợt nh́n thấy trên biển có ṿng hào quang lớn, giữa hào quang là một cụ già đầu tóc bạc phơ, đang ngắm nh́n một đôi trâu đang chọi nhau trên sóng. Người Đồ Sơn thủa ấy tin rằng thần linh phù hộ nên lập đền thờ theo duệ hiệu thần là "Điểm tước Đại vương". Họ đi mua trâu về mổ để tế thần, qua đ́nh, hai con trâu quay vào nhau chọi nhau quyết liệt. Người dân cho rằng thần thích xem trâu chọi nên hàng năm tổ chức chọi trâu để tế thần và hội chọi trâu bắt nguồn từ đó.

 
Từ cuối tháng giêng âm lịch, ăn Tết xong là người Đồ Sơn đă ngược lên mạn Tây Bắc, hay xuôi vào Nghệ An, Hà Tĩnh để t́m cho được những con trâu tốt với những đặc điểm: "...ức rộng, háng to, cổ c̣, đuôi trai, đít nhót, lưng tôm bà, sừng cánh cung...", độ tuổi từ 7 -8 năm tuổi.

 
Mua được con trâu vừa ư là điều đáng mừng, nhưng để con trâu chọi được th́ c̣n phải luyện, luyện có hay th́ mới mong trâu phường ḿnh chiến thắng. Khi mới đưa về, trâu thường được tẩm bổ cho có đủ sức lực, tập chạy, lội bùn, leo núi, thích nghi với những biến đổi thời tiết nhằm nâng sức chịu đựng, dẻo dai. Tùy từng trường hợp, có thể vót sừng nhọn hoặc múi khế. Tập cho trâu bạo dạn trước đông người và âm thanh huyên náo, mầu sắc rực rỡ trong hội. Trước khi vào ṿng chung kết, ṿng loại thường được tổ chức vào ngày 8-6 âm lịch, trâu được vào ṿng trong sẽ tiếp tục được luyện tập với cường độ cao hơn, học những ngón đ̣n hiểm hơn nữa.

 
Lễ hội chọi trâu cũng như nhiều lễ hội khác có hai phần, phần lễ và phần hội đan xen. Từ ngày mùng một đầu tháng, các vị cao niên trong làng đă ra làm lễ tế thần Điểm Tước ở đ́nh Tổng. Lúc này, các làng có trâu chọi đều phải ra làm lễ. Sau đó là lễ rước nước ( có gắn với tục tế Thuỷ Thần). Lọ nước thần mỗi năm thay một lần được từng làng ( phường ) mang về đ́nh riêng. Tại đ́nh làng, các  chủ trâu được cho trâu ra làm lễ Thành Hoàng. Sau khi làm lễ thần, trâu chọi đă chính thức được gọi là "Ông trâu", là biểu tượng của tâm linh, là niềm tin, và là ước vọng của người dân nơi đây. Sáng ngày chính hội, 9/8 âm lịch, dân cư trong phường đều kéo ra đ́nh. Từ đây, lễ rước các "Ông trâu" ra sới đấu với kiệu bát cống, long đ́nh bát biểu, cờ thần bay phấp phới, rộn ră trong tiếng nhạc bát âm.

 
Phần hội diễn ra vào chính hội (9/8) với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa khai hội được 24 tráng niên của làng chia thành hai hàng tŕnh diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la. Theo cách nói của các lăo làng, tiếng trống, tiếng thanh la có tác dụng tạo không khí trong sân băi thúc giục các “ông trâu” thi đấu thêm phần quyết liệt. Với màn múa cờ, những lá cờ vung lên quật xuống mạnh mẽ, dứt khoát, nhịp nhàng, có lúc đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao chiến, thể hiện sự dũng cảm của con người chống chọi với biển khơi.

 
Đúng 8 giờ, tiếng trống, tiếng chiêng khai hội, dịch loa gọi các “ông trâu” vào trận vang lên. Từ hai cổng bắc - nam của sới đấu, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng (ở hai bên). Hiệu lệnh phát ra th́ hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng 20 m. Hiệu lệnh tiếp theo người dắt trâu đột nhiên rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau. Thường th́ các chú trâu đâm phập vào nhau, một tiếng động khô khốc của sọ trâu, sừng trâu va chạm. Cú đánh này có tên là miếng "hổ lao". Sau miếng hổ lao có khi làm nổ mắt, long sừng, vỡ sọ, hai đấu thủ hăng tiết choăi chân lấy tấn, cổ đẩy lùi hoặc lật ngửa đối phương bằng cặp sừng khóa chặt vào nhau. Nhiều cặp trâu vào trận cứ ung dung, cứ nhởn nhơ gặm cỏ, hít hít, nghênh nghênh, người am hiểu biết rằng đây là lúc trâu đang thăm ḍ nhau để t́m ra ngón đ̣n quyết định. Sau một cú "cáng" hoặc "càm", khi con trâu thua trận bỏ chạy, là lúc người có trâu thắng phải thực hiện "thu trâu" rất nguy hiểm v́ con trâu thắng đang hăng máu ...

 
Năm nay có 16 "Ông trâu" của 7 phường tại quận Đồ Sơn vào chung kết, chia thành 8 cặp đấu loại trực tiếp. Sau 15 "kháp đấu" quyết liệt, chức vô địch và phần thưởng trị giá 25 triệu đồng đă thuộc về trâu số 28 của ông Nguyễn Khắc Thơ ( phường Ngọc Xuyên). Sau trận đấu, dù thắng hay thua, trâu chọi đều được xẻ thịt để lễ tạ Thành Hoàng. Thịt trâu chọi c̣n được đem bán, người mua với ư nghĩa lấy lộc cho cả năm.

 
Theo quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội, năm ấy cả làng sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người b́nh yên trong suốt hành tŕnh đi biển. Nhưng có lẽ ư nghĩa hơn cả, lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hoá tâm linh của người dân miền biển đă và đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một vùng duyên hải.
Theo Nhân dân (09/09/

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18